main menu

Soczi[edytuj]

 
 
 
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Soczi
Сочи
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo  Rosja
Kraj  Krasnodarski
Mer Anatolij Pachomow
Powierzchnia 3505 km²
Populacja (2010)
• liczba ludności
343 334
Nr kierunkowy +7 (86 22)
Kod pocztowy 354000–354999
Tablice rejestracyjne 93
Położenie na mapie Rosji
(Przełącz na mapę Europy)
Mapa lokalizacyjna Rosji
Soczi
Soczi
Ziemia43°35′07″N 39°43′13″E
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Portal Portal Rosja

Soczi (ros. Сочи, gruz. სოჭი) – miasto – największy letni kurort w Rosji – położone w Kraju Krasnodarskim, niedaleko granicy z Gruzją (Abchazja).

Od strony północno-wschodniej miasto otoczone jest przez góry Kaukaz; aglomeracja rozpościera się nad brzegiem Morza Czarnego, wzdłuż drogi biegnącej z Dżubgi do Suchumi, na długości 147 km, co czyni je drugim pod względem długości miastem na świecie[potrzebny przypis]. Liczba mieszkańców wynosi 328 014 (2004), organizator 22. Zimowych Igrzysk Olimpijskich.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Teren, na którym znajduje się dzisiejsze Soczi, od VI do XV w. należał do królów Abchazji (od XI w. wraz z Abchazją do zjednoczonego Królestwa Gruzji). W czasach nowożytnych zamieszkiwali tu m.in. Abchazowie i Adygejczycy. Od XV wieku pod kontrolą lokalnych klanów, będących pod formalnym zwierzchnictwem Imperium Osmańskiego. W 1829 w wyniku wojny rosyjsko-tureckiej przypadł Rosji.

Miasto zostało założone w 1838 jako Fort Aleksandria. W 1839 zostało przemianowane na Twierdzę Nawagińską, a od 1864 nazywało się Placówka Dachowska. Nazwa Soczi pojawiła się w 1896 (od nazwy rzeki, nad którą było położone). Na początku XX w. Soczi zaczęło się przekształcać w kurort. W 1917 uzyskało prawa miejskie.

 
Powitanie wojska gruzińskiego w Soczi w lipcu 1918 r.

W obliczu upadku caratu w Rosji wybuchł konflikt o przynależność Soczi pomiędzy białymi, bolszewikami oraz odzyskującą niepodległość Gruzją. 6 lipca 1918 kontrolę nad Soczi objęła Gruzja, a we wrześniu, po deklaracji lokalnych władz, formalnie włączyła miasto do państwa. Gruzini wycofali się z Soczi w lutym 1919 po ofensywie białych. Po zdobyciu miasta biali zmuszali lokalną ludność do przyłączania się do Armii Ochotniczej. W kwietniu 1920 kontrolę nad Soczi i okolicami przejęli bolszewicy. Miasto przynależało od tej pory do RFSRR, a od 1922 do ZSRR. Od 1937 wchodzi administracyjnie w skład Kraju Krasnodarskiego.

W latach 1917–1921 w Soczi funkcjonowała polska placówka o charakterze konsularnym.

Przy okazji zimowych Igrzysk olimpijskich w 2014 r. w mieście otworzono Cerkiew Obrazu Chrystusa Zbawiciela Nie Ludzką Ręką Uczynionego[1].

Klimat[edytuj | edytuj kod]

Średnia temperatura i opady dla Soczi
[ukryj]Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] 9.6 9.9 12.2 16.6 20.6 24.6 27.4 27.9 24.7 20.4 15.3 11.8 18,4
Średnie dobowe temperatury [°C] 6.1 6.0 8.2 12.1 16.0 20.2 23.2 23.6 20.0 15.8 11.1 8.1 14,2
Średnie temperatury w nocy [°C] 3.6 3.3 5.2 9.0 12.7 16.7 19.7 19.9 16.4 12.5 8.1 5.5 11,1
Opady [mm] 184 135 121 120 110 104 128 121 127 167 201 185 1703
Średnia liczba dni z opadami 19 18 18 18 16 14 11 10 13 15 17 20 189
Wilgotność [%] 73 72 72 75 79 79 79 78 76 76 74 72 75
Średnie usłonecznienie (w godzinach) 96 105 145 161 221 258 279 281 226 195 121 86 2174
Źródło: pogodaiklimat.ru[2] (liczba dni z opadami dla wartości 0,1 mm)
Średnia dobowa temperatura morza (°C)[3]
Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Rok
10,2 8,8 8,6 10,8 16,8 22,4 26,3 26,8 24,3 20,0 14,9 11,5 16,8

Transport[edytuj | edytuj kod]

W mieście znajduje się stacja kolejowa Soczi i port lotniczy Soczi-Adler.

Sport[edytuj | edytuj kod]

 
Stadion Olimpijski

Wyścigi samochodowe[edytuj | edytuj kod]

Kluby sportowe[edytuj | edytuj kod]

Zimowe Igrzyska Olimpijskie w 2014 roku[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Zimowe Igrzyska Olimpijskie 2014.

Soczi organizowało w 2014 dwudzieste drugie Zimowe Igrzyska Olimpijskie. W mieście odbywały się zawody w dyscyplinach „lodowych”, powstały tam też najważniejsze obiekty związane z igrzyskami, między innymi stadion olimpijski, obiekty treningowe oraz centrum prasowe i telewizyjne. Druga część imprezy sportowej odbywała się w oddalonej o godzinę drogi od Soczi Krasnej Polanie – tam olimpijczycy rywalizowali w dyscyplinach „śniegowych”.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

 
Sanatorium Ordżonkidze
  • Latarnia morska z 1891 r.
  • Sobór Archanioła Michała z l. 1874–1890
  • Arboretum założone w 1890 r.
  • Teatr Zimny z 1937 r.
  • Sanatorium Ordżonkidze z l. 1937–1955

Katastrofy[edytuj | edytuj kod]

Ludzie związani z Soczi[edytuj | edytuj kod]

 
Widok na Soczi od strony morza

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Митрополит Екатеринодарский и Кубанский Исидор освятил храмовый комплекс Нерукотворного Образа Христа Спасителя в Сочи / Новости / Патриархия.ru, Патриархия.ru [dostęp 2016-09-19].
  2. ↑ Климат Сочи – pogodaiklimat.ru.
  3. ↑ Sochi average sea temperature – seatemperature.org.
  4. ↑ Mateusz Szymkiewicz: FIA opublikowała ostateczną wersję kalendarza F1 na sezon 2014 (pol.). f1wm.pl, 2013-12-04. [dostęp 2013-12-04].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów Soczi

c[edytuj]

 
 
 
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „Leningrad”. Zobacz też: inne znaczenia słów Leningrad, Petersburg.
Petersburg
Санкт-Петербург
Ilustracja
twierdza Pietropawłowska, gmach Sztabu Głównego, sobór monasteru Smolnego, sobór Świętej Trójcy, pomnik Piotra Wielkiego, pałac Zimowy
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo  Rosja
Gubernator Aleksandr Biegłow
Powierzchnia 1439 km²
Wysokość 3 m n.p.m.
Populacja (2020)
• liczba ludności
• gęstość
5 398 064[1]
3847,52 os./km²
Nr kierunkowy 7812
Kod pocztowy 190000-199406
Tablice rejestracyjne 78, 98 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS
Podział miasta 20 rejonów
Położenie na mapie Rosji
(Przełącz na mapę Europy)
Mapa lokalizacyjna Rosji
Petersburg
Petersburg
Ziemia59°56′N 30°16′E
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach
Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Portal Portal Rosja

Petersburg (forma zalecana)[2], Sankt Petersburg (egzonim wariantowy)[3] (ros. Санкт-Петербург, Sankt-Pietierburg, potocznie Петербург, Pietierburg, Пи́тер, Pitier; dawniej Piotrogród, ros. Петроград, Leningrad, ros. Ленинград) – miasto w Rosji, położone w delcie Newy nad Zatoką Fińską. W latach 1712–1918 stolica Imperium Rosyjskiego. Powierzchnia 1439 km², liczba ludności 5 398 064[4].

Petersburg jest miastem wydzielonym Federacji Rosyjskiej i stanowi jej odrębny podmiot. Jest stolicą Północno-Zachodniego Okręgu Federalnego i obwodu leningradzkiego, chociaż sam do niego nie należy.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa miasta w ciągu wieków ulegała zmianie. Pierwotnie na cześć św. Piotra miasto nazywało się Сан(к)тпитербурхъ, co było wzorowane na niderlandzkiej wymowie Sint Petersburg, a wynikało z faktu, iż car Piotr I w młodości przebywał przez pewien czas w Holandii. Później ustabilizowała się nazwa w obecnym odniemieckim brzmieniu.

 
Nazwa Leningrad w petersburskim porcie morskim w 2009

Po wybuchu I wojny światowej, 31 sierpnia 1914 roku[5] niemiecko brzmiącą nazwę zamieniono ze względów patriotycznych na jej rosyjskie tłumaczenie Piotrogród (Петроград). Prawie dziesięć lat później, 26 stycznia 1924 Piotrogród stał się Leningradem – w ten sposób uczczono pamięć Włodzimierza Lenina, zmarłego przywódcy Rosji Radzieckiej. 6 września 1991 miastu przywrócono dawną nazwę[6][7].

Piter (Пи́тер) – to z kolei nieoficjalna, pieszczotliwa, potoczna nazwa miasta, która funkcjonowała już w XIX wieku, było używane zarówno w czasach radzieckich, jak też obecnie. Stosuje się też określenia Культурная столица (Stolica Kultury), Северная столица (Północna Stolica), Вторая столица (Druga Stolica), Северная Венеция (Wenecja Północy), Северная Пальмира (Palmyra Północy), Петрополь (Pietropolis), Невоград (Newograd), Окно в Европу (Okno do Europy).

Zalecaną polską nazwą miasta (egzonimem), zgodnie z ustaleniami Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych jest tradycyjna forma Petersburg[2]. W 2006 Komisja dopuściła używanie egzonimu wariantowego Sankt Petersburg, w dalszym ciągu zalecając w języku polskim używanie nazwy Petersburg[3].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

 
Miasto widziane z tarasu soboru św. Izaaka

Petersburg jest największym po Moskwie ośrodkiem gospodarczym, kulturalnym i naukowym Rosji, jednak pod względem odwiedzin turystów przewyższa stolicę, i tak np. w 2004 było ich 3,4 mln. Przez UNESCO został ogłoszony ósmym najbardziej atrakcyjnym turystycznie miastem świata, m.in. w związku z opiniami, że jest jednym z najwspanialszych zespołów urbanistycznych świata.

Według map i danych topograficznych z 1864 r. przyjęło się podawać, że Petersburg położony jest w delcie Newy na 101 wyspach. W rzeczywistości pod wpływem czynników naturalnych oraz na skutek działalności ludzkiej liczba ta od tego czasu systematycznie malała. Na początku lat 70. XX w. było już tylko 50 wysp[8]. Wyspy te spięte są 396 mostami, z których 14 największych jest co noc otwieranych w celu umożliwienia statkom przedostania się na jezioro Ładoga. Z tego względu nazywany bywa Wenecją Północy.

W mieście istnieje 41 szkół wyższych, w tym Petersburski Uniwersytet Państwowy, ponad 170 instytucji naukowo-badawczych, ponad dwa tysiące bibliotek (w tym Biblioteka im. Michaiła Sałtykowa-Szczedrina), obserwatorium astronomiczne Pułkowo, Teatr Maryjski, który w latach 1920–1992 funkcjonował jako Teatr Opery i Baletu im. Sergieja Kirowa. Funkcjonuje ciesząca się światową sławą filharmonia, założona w 1862.

Petersburg jest jednym z głównych centrów muzealnych świata. Swoje zasoby udostępnia jedno z trzech największych muzeów świata – Ermitaż – a ponadto Państwowe Muzeum Rosyjskie, Muzeum Antropologii i Etnografii (Kunstkamera) oraz kilkaset mniejszych. W pobliżu miasta znajdują się liczne miejscowości turystyczno-wypoczynkowe z kompleksami parkowo-pałacowymi byłych carów Rosji: Carskie Sioło, Peterhof, Pawłowsk, Zielenogorsk, Gatczyna.

Części miasta[edytuj | edytuj kod]

Lp. nazwa rejonu nazwa rosyjska mieszkańców:
1 stycznia 2004		 mieszkańców:
1 stycznia 2005
1 admirałtiejskij Адмиралтейский район 184 400 181 704
2 centralnyj Центральный район 231 100 225 821
3 krasnogwardiejskij Красногвардейский район 330 200 327 484
4 krasnosielskij Красносельский район 304 300 302 890
5 frunzienskij Фрунзенский район 402 700 398 994
6 kalininskij Калининский район 467 200 464 570
7 kirowskij Кировский район 336.100 332.413
8 kołpinskij Колпинский район 174 800 176 213
9 kronsztadskij Кронштадтский район 43 100 42 992
10 kurortnyj Курортный район 67 100 67 235
11 łomonosowskij Ломоносовский район 37 300 37 420
12 moskowskij Московский район 272 400 268 873
13 niewskij Невский район 434 500 435 097
14 pawłowskij Павловский район 16 100 16 006
15 pietrodworcowyj Петродворцовый район 76 800 77 574
16 pietrogradskij Петроградский район 131 500 128 469
17 primorskij Приморский район 397 500 401 609
18 puszkinskij Пушкинский район 101 000 103 009
19 wasileostrowskij Василеостровский район 198 700 196 815
20 wyborgskij Выборгский район 417 300 414 812

Warunki naturalne[edytuj | edytuj kod]

Klimat[edytuj | edytuj kod]

Średnia temperatura i opady dla Petersburga
[ukryj]Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Rekordy maksymalnej temperatury [°C] 8,7 10,2 15,3 25,3 33,0 34,6 35,3 37,1 30,4 20,2 11,4 10,9 37,1
Średnie temperatury w dzień [°C] -3,2 -2,9 2,1 9,3 16,1 20,2 23,0 20,9 15,2 8,6 2,3 -1,0 9,2
Średnie dobowe temperatury [°C] -5,7 -5,5 -1,0 5,4 11,6 16,1 19,1 17,3 12,1 6,3 0,4 -3,2 6,1
Średnie temperatury w nocy [°C] -8,1 -8,2 -4,1 1,5 7,1 11,9 15,1 13,6 9,0 4,0 -1,5 -5,4 2,9
Rekordy minimalnej temperatury [°C] -34,7 -27,7 -21,7 -12,5 -2,6 0,7 5,8 3,8 -1,6 -9,7 -20,1 -26,5 −34,7
Opady [mm] 45,3 34,1 33,8 33,4 45,7 68,8 81,4 88,9 63,5 65,5 57,8 52,8 671,0
Źródło: Климат Санкт-Петербурга

Historia miasta[edytuj | edytuj kod]

Wiek XVIII[edytuj | edytuj kod]

 
Grawiura: St. Petersburg i Newa 1753. Valeriani Joseph i Machaew Michaił Iwanowicz
Historyczne mapy miasta:
(1/5)▶
 
Mapa miasta z 1744
 
Pomnik Piotra Wielkiego

Sprawą prestiżową dla władców Rosji z dynastii Romanowów było uzyskanie dostępu do Morza Bałtyckiego. Przez ponad sto lat kolejni carowie bezskutecznie starali się osiągnąć wyznaczony cel. Dopiero w okresie rządów Piotra I Rosjanie znaleźli się nad Bałtykiem. Dzięki wojnie północnej, którą toczył ze Szwedami w latach 1701-1721 oraz zwycięstwie w bitwie pod Połtawą w 1709, a także korzystnych ustaleniach pokoju w Nystad (fin. Uusikaupunki), mógł przystąpić do zagospodarowywania nadmorskich obszarów.

Głównym marzeniem cara było zbudowanie od podstaw miasta, które miało świadczyć o narodzinach potęgi państwa rosyjskiego. Prace budowlane, w których brali udział najwybitniejsi architekci ówczesnej Europy, rozpoczęły się już w 1703 na zdobytej rok wcześniej od Szwecji Wyspie Zajęczej (fin. Jänissaari), położonej w Ingrii u ujścia Newy. Był to obszar podmokły i słabo zaludniony, toteż osuszenie tych terenów było podstawowym wyzwaniem dla budowniczych. Pierwszą budowlą wzniesioną na obszarze Wyspy Zajęczej była Twierdza Pietropawłowska, którą rozpoczęto wznosić na mocy rozkazu cara z dnia 16 maja (27 maja według kalendarza gregoriańskiego) 1703. Dzień ten jest uznawany za datę założenia miasta. Na płycie kamiennej specjalnie przygotowanej na tę uroczystość wyryto następujący napis:

Roku pańskiego 1703, 16 maja założone zostało przez cara i wielkiego księcia Piotra Aleksiejewicza miasto Sankt-Petersburg.

Caryca Elżbieta kazała wybudować sobie w Petersburgu pałac, wzorowany na francuskim Wersalu – tzw. Pałac Zimowy. Jako pierwsza zamieszkała w nim cesarzowa Katarzyna II.

Wiek XIX[edytuj | edytuj kod]

Wiek XX[edytuj | edytuj kod]

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Skład narodowościowy:

w 1897[9]:

  1. Rosjanie - 1 094 029 (86,49%)
  2. Niemcy - 50 780 (4,01%)
  3. Polacy - 36 729 (2,90%)
  4. Finowie - 21 006 (1,66%)
  5. Estończycy - 12 238 (0,97%)
  6. Żydzi - 12 037 (0,95%)
  7. Łotysze - 6 277 (0,50%)
  8. Ukraińcy - 5 203 (0,41%)
  9. Tatarzy - 4 942 (0,39%)
  10. Szwedzi - 4 623 (0,37%)

w 1939:

  1. Rosjanie - 2 775 979 (86,99%)
  2. Żydzi - 201 542 (6,32%)
  3. Ukraińcy - 54 660 (1,71%)
  4. Białorusini - 32 353 (1,01%)
  5. Tatarzy - 31 506 (0,99%)
  6. Polacy - 20 605 (0,65%)
  7. Estończycy - 15 161 (0,48%)
  8. Niemcy - 10 104 (0,32%)
  9. Łotysze - 9 554 (0,30%)
  10. Finowie - 7 923 (0,25%)

w 1979[10]:

  1. Rosjanie - 4 097 629 (89,69%)
  2. Żydzi - 142 730 (3,12%)
  3. Ukraińcy - 117 412 (2,57%)
  4. Białorusini - 81 575 (1,79%)
  5. Tatarzy - 39 403 (0,86%)
  6. Polacy - 9 607 (0,21%)
  7. Ormianie - 7 995 (0,18%)
  8. Estończycy - 6 237 (0,14%)
  9. Czuwasze - 6 057 (0,13%)
  10. Finowie - 5 719 (0,13%)

w 2010:

  1. Rosjanie - 3 908 753 (79,10%)
  2. Ukraińcy - 64 446 (1,32%)
  3. Białorusini - 38 136 (0,78%)
  4. Tatarzy - 30 857 (0,63%)
  5. Żydzi - 24 132 (0,49%)
  6. Uzbecy - 20 345 (0,42%)
  7. Ormianie - 19 971 (0,41%)
  8. Azerowie - 17 717 (0,36%)
  9. Tadżycy - 12 072 (0,25%)
  10. Gruzini - 8 274 (0,17%)

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

 
Twierdza Pietropawłowska
 
Pałac Zimowy
 
Zespół pałacowo-ogrodowy Peterhof

Zabytkowe świątynie[edytuj | edytuj kod]

Nauka i kultura[edytuj | edytuj kod]

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Oświata[edytuj | edytuj kod]

Uczelnie w Petersburgu[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Uczelnie w Petersburgu.

W Leningradzie funkcjonowała Leningradzka Szkoła Choreografii[11].

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Dzięki dogodnemu położeniu geograficznemu rozwinął się w nim przemysł stoczniowy (np. Stocznia Bałtycka), maszynowy (Zakłady Elektrosiła, Zakłady Kirowskie), elektrotechniczny i elektroniczny, hutnictwo żelaza i metali kolorowych, przemysł chemiczny, a zwłaszcza gumowy, włókienniczy, odzieżowy, skórzano-obuwniczy, poligraficzny, drzewny, papierniczy, materiałów budowlanych oraz spożywczy. W Petersburgu znajduje się zatrudniająca 6700 osób fabryka aut, w której produkowany jest model Chevrolet Cruze.

Transport[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Transport w Petersburgu.
 
Metro – stacja Awtowo

Petersburg jest wielkim węzłem kolejowym i drogowym oraz jednym z największych portów morskich Rosji. Port rzeczny połączony jest drogami wodnymi z morzami: Białym, Azowskim, Kaspijskim i Czarnym. Znajduje się tu także międzynarodowy port lotniczy Pułkowo.

Sport[edytuj | edytuj kod]

 
Stadion Kriestowskij
 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Miasto jest jednym z centrów sportowych Rosji. Istnieje tu Petersburski Kompleks Sportowo-Koncertowy. Działają tutaj kluby Zenit Petersburg (piłka nożna), SKA Sankt Petersburg (mający sekcję hokeja na lodzie oraz piłki nożnej), Dinamo Petersburg, Spartak Petersburg (koszykówka). W mieście rozgrywany jest także tenisowy turniej Sankt Petersburg Open. W rejonie miasta działa także skocznia narciarska Kawgołowo.

Polonica[edytuj | edytuj kod]

Wojsko[edytuj | edytuj kod]

Miasto jest siedzibą dowództwa Zachodniego Okręgu Wojskowego Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej[12].

Współpraca zagraniczna[edytuj | edytuj kod]

Ludzie związani z miastem[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Petersburgiem.

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2020 года и в среднем за 2019 год [dostęp 2020-10-16].
  2. ↑ Skocz do:a b Nazewnictwo geograficzne świata. T. 6: Białoruś, Rosja, Ukraina. Warszawa: Główny Geodeta Kraju, 2005. ISBN 83-239-9020-4. [dostęp 2009-07-04].
  3. ↑ Skocz do:a b Zmiany w polskim nazewnictwie geograficznym świata od 2001.
  4. ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2020 года и в среднем за 2019 год [dostęp 2020-10-16].
  5. ↑ Ludwik Bazylow, Polacy w Petersburgu, 1984, s. 410.
  6. ↑ Указ Президиума ВС РСФСР от 06.09.91 N 1643-1 О возвращении городу Ленинграду его исторического названия Санкт Петербург.
  7. ↑ Według: Anna Reid „Leningrad. Tragedia oblężonego miasta 1941-1944” strona 566, Wydawnictwo Literackie 2012, ​ISBN 978-83-08-04729-3​, zmiana nazwy nastąpiła z dniem 1 października 1991, a poprzedziło je „zacięte” referendum.
  8. ↑ (k): Ile jest wysp w Leningradzie?, w: "Poznaj Świat" R. XIX, nr 9 (226), wrzesień 1971, s. 41
  9. ↑ Demoscope Weekly - Annex. Statistical indicators reference, demoscope.ru [dostęp 2017-11-26].
  10. ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей, demoscope.ru [dostęp 2017-11-26].
  11. ↑ Abrosimow 2009 ↓.
  12. ↑ Указ Президента РФ от 20.09.2010 № 1144 «О военно-административном делении Российской Федерации»
  13. ↑ Севастополь и Санкт-Петербург - города-побратимы. Города славы Русского Флота (ros.). sevpatriot.ru, 2010-05-26. [dostęp 2014-07-25].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Igor Abrosimow: Советская Россия: 1917-1991 - государство, политика, экономика, наука, культура, литература, искусство. proza.ru, 2009.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Moskwa[edytuj]

 
 
 
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Ten artykuł dotyczy stolicy Rosji. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Moskwa
Москва
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo  Rosja
Data założenia przed 1147[1]
Mer Siergiej Sobianin[2]
Powierzchnia 2561,5 km²
Wysokość 150–253 m n.p.m.
Populacja (2020)
• liczba ludności
• gęstość
12 678 079[3]
4949,47 os./km²
Nr kierunkowy +7 495,499 (dla miasta), 496,498 (dla okręgu moskiewskiego)
Kod pocztowy 101000-129626
Tablice rejestracyjne 77, 97, 99, 177, 199, 777, 799
Podział miasta 12 okręgów i 123 rejony
Plan Moskwy
Położenie na mapie Rosji
(Przełącz na mapę Europy)
Mapa lokalizacyjna Rosji
Moskwa
Moskwa
Ziemia55°45′N 37°37′E
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikinews Wiadomości w Wikinews
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach
Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Portal Portal Rosja
 
Moskwa nocą. Na pierwszym planie most metra nad rzeką Moskwą, na drugim z lewej tzw. Biały Dom (obecnie siedziba rządu, wcześniej Rady Najwyższej RFSRR)
 
Państwowe Muzeum Historyczne na placu Czerwonym
Москва, усадьба "Воронцово" (Беспечное), октябрь 2017 06.jpg
 

Moskwa (ros. Москва, wym. [mɐ'skva]) – stolica Rosji i największe miasto tego kraju. Liczy 12,6 mln mieszkańców (stan na 2020 rok[3]), przy czym cała aglomeracja liczy 17,2 mln mieszkańców (2020)[3]. Jeden z najważniejszych ośrodków politycznych, gospodarczych, kulturowych, religijnych, finansowych, edukacyjnych, komunikacyjnych oraz turystycznych Rosji.

Moskwa jest siedzibą najwyższych władz państwowych Rosji w tym: prezydenta, parlamentu (Dumy Państwowej i Rady Federacji) oraz rządu. W przeszłości miasto było stolicą: Księstwa Moskiewskiego (1213–1328), Wielkiego Księstwa Moskiewskiego (1328–1547), Carstwa Rosyjskiego (1547–1712), Rosji Radzieckiej (1918–1991) i Związku Radzieckiego (1922–1991). Moskwa jest także stolicą Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Znajduje się tu ponad 600 świątyń różnych wyznań, w tym Cerkiew Chrystusa Zbawiciela – największa na świecie cerkiew prawosławna, a także Monaster Daniłowski – siedziba patriarchy moskiewskiego i całej Rusi. Podczas II wojny światowej Moskwa jako jedyna stolica europejska odparła ataki niemieckie, za co nadano jej tytuł „miasto-bohater”.

Miasto jest obecnie jednym z najważniejszych ośrodków finansowych świata. W światowym rankingu pod względem kosztów życia Moskwa zajęła w 2006 pierwsze miejsce jako najdroższe miasto świata, w 2009 była trzecia[4]. W rankingu miast światowych miesięcznika „Forbes” Moskwa zajęła w 2011 po raz kolejny z rzędu pierwsze miejsce pod względem liczby zamieszkujących ją miliarderów (79 osób)[5]. Wcześniej, w 2009, w rankingu tym przejściowo z pierwszego spadła na trzecie miejsce[6].

W 1990 historyczne centrum miasta (Kreml oraz plac Czerwony wraz z nawiązującymi do nich obiektami) zostało wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Moskwa położona jest nad rzeką Moskwą w Europie Wschodniej, na pograniczu Grzędy Smoleńsko-Moskiewskiej, Równiny Moskiewsko-Ockiej i Niziny Mieszczorskiej. Miasto zajmuje 2511 km², z czego 877 km² znajduje się wewnątrz otaczającego miasto pierścienia obwodnic MKAD.

Klimat[edytuj | edytuj kod]

W Moskwie panuje klimat kontynentalny wilgotny (Dfb) z krótkim, ciepłym latem i długą, mroźną zimą; średnia temperatura w lipcu wynosi +19,2 °C, a w styczniu –6,5 °C. Roczna suma opadów wynosi 600–800 mm z maksimum w okresie letnim.

Średnia temperatura i opady dla Moskwy
[ukryj]Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] -4.6 -3.7 2.5 11.5 19.1 21.9 25.5 23.4 16.5 8.7 2.6 -2.1 10,2
Średnie dobowe temperatury [°C] -6.8 -6.3 -1.0 7.0 13.9 17.0 20.4 18.2 12.1 5.8 0.6 -4.1 6,5
Średnie temperatury w nocy [°C] -9.6 -9.8 -4.7 2.4 8.5 12.1 15.4 13.4 8.3 2.9 -1.6 -6.6 2,7
Opady [mm] 50.2 45.2 36.9 34.8 55.2 62.8 77.1 72.1 68.8 63.4 54.4 52.8 674
Średnia liczba dni z opadami 19.8 16.3 14.1 11.1 11.2 13.5 10.3 11.6 12.6 15.1 16.1 18.9 171
Wilgotność [%] 85 81 74 68 67 72 74 78 82 83 86 86 78
Średnie usłonecznienie (w godzinach) 31 68 133 171 262 277 277 234 142 76 35 20 1726
Źródło: climatebase.ru[7], pogodaiklimat.ru (wilgotność)[8]

Historia[edytuj | edytuj kod]

Najstarsze ślady osadnictwa na terenie Moskwy pochodzą z IV-III wieku p.n.e. W IX wieku osada muromska, od ok. 862 w granicach Rusi. Najstarszy zachowany zapis dotyczący Moskwy pochodzi z 1147, kiedy to Jerzy Dołgoruki wydał rozkaz zbudowania na Wzgórzu Borowickim drewnianej baszty, dając tym samym początek kremlowi moskiewskiemu. W 1156 miasto zostało otoczone dębową palisadą. W 1237 Moskwa została zdobyta i częściowo zniszczona przez Batu-chana. W 1263 wielki książę włodzimierski Aleksander Newski wydzielił w ramach swego państwa Księstwo Moskiewskie, które zostało specjalnie utworzone dla jego najmłodszego syna – Daniela. Stolicą księstwa od początku jego istnienia była Moskwa odznaczająca się dogodnym położeniem geograficznym, z dala od Złotej Ordy, z której strony można się było spodziewać najazdów i umiejscowieniem na wewnątrzruskich szlakach handlowych, które dostarczały miastu poważnych środków finansowych. Dzięki długim okresom pokoju w początkowej historii Księstwa Moskiewskiego szybko wzrastała liczba ludności miasta.

Stolica Wielkiego Księstwa[edytuj | edytuj kod]

Z walk o sukcesję po Aleksandrze Newskim na Rusi zwycięsko wyszło niewielkie Księstwo Moskiewskie, w którym od 1263 na tronie zasiadał najmłodszy syn Aleksandra, Daniel, założyciel moskiewskiej linii Rurykowiczów. Za panowania Daniela wybudowano w Moskwie m.in. Monaster Daniłowski (1300) – obecnie jedną z rezydencji patriarchów Moskwy i Wszechrusi.

W 1325 metropolita Rusi Piotr przeniósł swą siedzibę z Włodzimierza (dokąd wcześniej była przeniesiona z Kijowa) do Moskwy. W 1328 wielki książę włodzimierski, Iwan I Kalita, przeniósł na stałe do rodzimej Moskwy także stolicę wielkiego księstwa, co dało początek Wielkiemu Księstwu Moskiewskiemu. Prestiż miasta w owym czasie nieustannie wzrastał. Książęta moskiewscy jako spadkobiercy Wielkiego Księstwa Włodzimierskiego posiadali zwierzchnictwo nad pozostałymi księstwami ruskimi. W mieście osiedlała się ruska inteligencja (duchowieństwo, bojarzy) m.in. z Kijowa i Włodzimierza. Iwan Kalita ufortyfikował Moskwę i otoczył kreml nową, dębową palisadą, a także ufundował m.in. kamienny Sobór Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (1326). Do najznaczniejszych obiektów w Moskwie z tego okresu należą także: plac Czerwony, Monaster Czudowski (1365) i monaster Wniebowstąpienia Pańskiego (1389). Nadal jednak wielcy książęta moskiewscy (do końca XIV wieku) najpierw obejmowali władzę we Włodzimierzu i tytułowali się wielkimi książętami włodzimierskimi. W 1382 miasto zostało zdobyte przez Tatarów i w znacznej mierze zniszczone. Odbudowa miasta trwała wiele lat.

Stolica Carstwa[edytuj | edytuj kod]

Po upadku Konstantynopola (1453) Moskwa zyskała na znaczeniu jako spadkobierczyni Bizancjum, co podkreślić miało małżeństwo Iwana III z Zofią Paleolog, bratanicą ostatniego cesarza bizantyjskiego Konstantyna XI Dragazesa, a także przejęcie bizantyjskiego dwugłowego orła jako herbu państwa oraz bizantyjskiego ceremoniału dworskiego. Aspiracje Wielkiego Księstwa Moskiewskiego sformułowano w tezie o Moskwie jako „trzecim Rzymie”. Moskwa miała się stać nową stolicą prawosławnego świata. Kreml moskiewski został w latach 1485–1495 rozbudowany według projektu włoskich architektów renesansowych Pietra Solariego i Marco Ruffo, którzy nadali mu dzisiejszy wygląd. Cerkwie moskiewskie były często bogato zdobione freskami m.in. w Soborze Zwiastowania na Kremlu (1405) oraz licznymi ikonami autorstwa Teofana Greka, Andrieja Rublowa i Prochora z Gorodca. W latach 1475–1479 został przebudowany przez Aristotele’a Fioravantiego Sobór Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. W latach 1555–1560 architekci Barma i Postnik Jakowlew zbudowali na placu Czerwonym cerkiew Wasyla Błogosławionego, która stała się symbolem miasta.

Miasto szybko przekształciło się w wielki ośrodek handlowy, rzemieślniczy, stało się centrum kultury ogólnoruskiej. W XVI w. kremlowską twierdzę otoczono murem, zachowanym do czasów współczesnych. Za czasów panującego w Moskwie w latach 1533–1584 Iwana IV Groźnego miasto otrzymało połączenie morskie, poprzez Morze Białe, z krajami Europy Zachodniej.

Wielka Smuta[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Dymitriady.
 
Moskwa w XVII wieku; Apolinary Wasniecow, 1922

W czasie wielkiej smuty i wojny polsko-rosyjskiej 1609–1618, w 1610 po wcześniejszym zwycięstwie w bitwie pod Kłuszynem oddziały polskie pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego wkroczyły bez walki do stolicy Rosji, okupując ją do 1612. W sierpniu 1612 wybuchło w Moskwie powstanie mieszczan pod wodzą kupca Minina skierowane przeciw Polakom, którzy zostali wyparci z miasta. 1 września 1612 rozpoczęła się bitwa pod Moskwą stoczona pomiędzy rosyjskim pospolitym ruszeniem i armią polsko-litewską, która zakończyła się zwycięstwem Rosjan. 7 listopada skapitulował ostatni polski garnizon przebywający na Kremlu.

W 1613 Sobór Ziemski, zwołany w Moskwie przez mieszczan i szlachtę rosyjską, wybrał na cara księcia Michała Romanowa. Dał on początek nowej dynastii Romanowów, panującej w Rosji do 1917 i zakończył okres Wielkiej Smuty.

Rządy Piotra I[edytuj | edytuj kod]

W 1712 Piotr I przeniósł stolicę z Moskwy do Petersburga, nowo powstałego miasta nad Newą. Moskwa pozostała jednak centralnym ośrodkiem imperium i nadal się rozwijała. W 1755 z inicjatywy Michaiła Łomonosowa założono w Moskwie pierwszy rosyjski uniwersytet, noszący obecnie jego imię.

XIX wiek[edytuj | edytuj kod]

W 1812 Moskwę okupowała Wielka Armia napoleońska. Przed tym ludność opuściła miasto i pozostało zaledwie 6,2 tys. mieszkańców – 2,3% populacji przedwojennej[9]. Moskwa straciła znaczną część historycznych budowli, zwłaszcza drewnianych – spłonął budynek uniwersytetu, biblioteka Buturlina, teatry Pietrowski i Arbacki. W wyniku odcięcia znacznej części dostaw żywności przez rosyjskich powstańców oraz armię rosyjską, a także braku miejsca do zakwaterowania żołnierzy wynikłego z pożaru, w którym uległo spaleniu ponad 70% zabudowy, przy zbliżającej się zimie oraz braku nadziei na kapitulację Rosjan, Napoleon Bonaparte po 35 dniach okupacji nakazał odwrót. Miasto stosunkowo szybko odbudowano, zastępując drewnianą zabudowę kamienną i ceglaną. Zniszczenie całych drewnianych dzielnic umożliwiło szybką modernizację urbanistyki miasta. W lutym 1813 car Aleksander I powołał Komisję Budownictwa w Moskwie, która działała do 1843. Plan ogólny miasta został zatwierdzony w 1817. Wytyczono m.in. Sadowoje Kolco, obwodnicę wokół centrum miasta.

W 1856 została założona przez Pawła Trietiakowa Galeria Tretiakowska, gromadząca obecnie jedną z największych i najbardziej znaczących w świecie kolekcji dzieł sztuk pięknych, zwłaszcza z zakresu malarstwa. W 1898 rozpoczęto budowę Muzeum Sztuk Pięknych w Moskwie. Otwarcia dokonano 31 maja 1912 nadając muzeum nazwę Muzeum Sztuk Pięknych im. Aleksandra III. Instytucję przemianowano na Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w 1937 dla uczczenia setnej rocznicy śmierci poety. Od 1981 Muzeum Puszkina gości doroczny międzynarodowy festiwal muzyki Wieczory Grudniowe Światosława Richtera[10].

Po zniesieniu obowiązku pańszczyzny w 1861 rozpoczął się masowy napływ do miasta chłopów, powstawały liczne fabryki i zakłady przemysłowe. Obok nielicznej szlachty i burżuazji rosyjskiej, w mieście szybko rosła liczebność proletariatu.

Wiek XX i XXI[edytuj | edytuj kod]

W marcu 1918 utworzony przez bolszewików rząd przeniósł swą siedzibę do Moskwy. W 1919 aktor i reżyser Władimir Gardin otworzył w Moskwie Instytut Kinematografii – najstarszą uczelnię filmową na świecie. Podczas II wojny światowej bitwa moskiewska ocaliła miasto. Po rozpadzie ZSRR i puczu sierpniowym w 1991 Moskwa pozostała stolicą Rosji, która w tym czasie proklamowała niepodległość.

Obecnie Moskwa jest „najwyższym” miastem Europy – znajdują się tutaj najwyższe wieżowce na kontynencie, w tym obiekty w budowie.

Katastrofy i zamachy terrorystyczne[edytuj | edytuj kod]

  • 8 stycznia 1977 – Zamachy bombowe w metrze moskiewskim i sklepach. 7 ofiar śmiertelnych, 37 rannych[11][12].
  • 25 lutego 1977 – Pożar w hotelu Rossija, największym hotelu w Europie. 43 ofiary śmiertelne, 52 rannych.
  • 20 października 1982 – Wybuch paniki podczas wychodzenia z meczu Pucharu UEFA. 67 ofiar śmiertelnych.
  • Wrzesień 1999 – Zamachy bombowe na budynki mieszkalne w Rosji. W Moskwie w dwóch zamachach zginęło łącznie 224 osoby.
  • 27 sierpnia 2000 – Pożar wieży telewizyjnej w Ostankino. 3 ofiary śmiertelne.
  • 23 października 2002 – Atak na moskiewski teatr na Dubrowce. Zginęło 130 z 916 zakładników i 40 terrorystów. Wielu zakładników odniosło różnego stopnia obrażenia.
  • 25 listopada 2003 – Pożar w akademiku. 36 ofiar śmiertelnych, 180 rannych.
  • 6 lutego 2004 – Eksplozja bomby w moskiewskim metrze w pobliżu stacji Awtozawodzkaja. 41 ofiar śmiertelnych, 102 rannych i ponad 100 z lekkimi obrażeniami.
  • 31 sierpnia 2004 – Detonacja bomby przez dwóch zamachowców samobójców koło stacji metra Ryska (Riżskaja). 10 ofiar śmiertelnych.
  • 23 lutego 2006 – Zawaliła się hala targowa na Targowisku Basmannym w Moskwie. 58 osób zginęło. Podejrzewanym powodem jest niewłaściwa eksploatacja budynku lub wada konstrukcyjna.
  • 9 grudnia 2006 – Pożar w szpitalu nr 17 w południowej części Moskwy. 45 ofiar śmiertelnych, 200 rannych.
  • 29 marca 2010 – Zamachy w metrze moskiewskim. 40 ofiar śmiertelnych i 88 rannych[13].
  • 24 stycznia 2011 – Zamach bombowy na moskiewskim lotnisku Domodiedowo, największym w Rosji. 37 osób zginęło, a 168 zostało rannych.
 
Mapa podziału administracyjnego Moskwy

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Moskwy.

Moskwa jest miastem wydzielonym Federacji Rosyjskiej i stanowi jej odrębny podmiot. Jest też stolicą obwodu moskiewskiego, chociaż sama do niego nie należy. Miejski kod OKATO to 45. Moskwa dzieli się w pierwszym rzędzie na 12 okręgów, pierwsze 10 okręgów dzielą się na 125 rejony, ostatnie 2 podzielone są na 21 osiedli.

  1. Zielenogradzki okręg administracyjny Moskwy (oddzielne miasto w Zielenogradzie)
  2. Północny okręg administracyjny Moskwy
  3. Północno-wschodni okręg administracyjny Moskwy
  4. Północno-zachodni okręg administracyjny Moskwy
  5. Centralny okręg administracyjny Moskwy
  6. Wschodni okręg administracyjny Moskwy
  7. Południowy okręg administracyjny Moskwy
  8. Południowo-wschodni okręg administracyjny Moskwy
  9. Południowo-zachodni okręg administracyjny Moskwy
  10. Zachodni okręg administracyjny Moskwy
  11. Nowomoskiewski okręg administracyjny Moskwy
  12. Troicki okręg administracyjny Moskwy

Zabytki i miejsca warte odwiedzenia[edytuj | edytuj kod]

 
Muzeum Sztuk Pięknych im. A.S. Puszkina (Музей изобразительных искусств им. А.С. Пушкина) to największe muzeum sztuki europejskiej w Moskwie
 
Brama miejska na pl. Czerwonym (zbudowana w 1535, zburzona w 1931, zrekonstruowana w 1995)
 
Plac Czerwony, z widocznym Mauzoleum Lenina
 
Moscow city - Москва-Сити
 Z tym tematem związana jest kategoria: Architektura w Moskwie.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

 
Moskwa, zdjęcie satelitarne

Według oficjalnych danych 1 stycznia 2014 w Moskwie zamieszkiwało 12 108 257 osób[14].

Liczba ta uwzględnia jedynie stałych mieszkańców miasta. Federalny Urząd Migracyjny podawał, iż w 2008 zarejestrowano przebywanie w mieście dodatkowo 1,8 mln przyjezdnych (ludzie przybywający z innych regionów w poszukiwaniu pracy, studenci i inni). Oceniano, że oprócz nich w mieście przebywa nielegalnie jeszcze około miliona osób, które nie zgłosiły swojego pobytu (szacunki z 2009)[15].

Pod koniec 2014 w Moskwie zatrudnionych było legalnie około 900 tys. migrantów[16].

Mieszkańcy Moskwy reprezentują wiele narodów, spośród których do największych należą Rosjanie – 9 930 410 osób (91,65%), Ukraińcy – 154 104 (1,42%), Tatarzy – 149 043 (1,38%), Ormianie – 106 466 (0,98%), Azerowie – 57 123 (0,53%), Żydzi – 53 142 (0,49%), Białorusini – 39 225 (0,36%), Gruzini – 38 934 (0,36%), Uzbecy – 35 595 (0,33%), Tadżycy – 27 280 (0,25%), Mołdawianie – 21 699 (0,20%), Kirgizi – 18 736 (0,17%), Mordwini – 17 095 (0,16%), Czeczeni – 14 524 (0,13%), Czuwasze – 14 313 (0,13%), Osetyjczycy – 11 311 (0,10%)[17].

Historia populacji[edytuj | edytuj kod]

Rok Populacja
1400 40 000
1638 200 000
1710 160 000
1725 145 000
Rok Populacja
1738 138 400
1775 161 000
1785 188 700
1811 270 200
1813 215 000
1825 241 500
1840 349 100
1856 368 800
1868 416 400
1871 601 969
1888 753 459
Rok Populacja
1897 1 038 600
1912 1 617 157
1920 1 027 300
1926 2 101 200
1939 4 609 200
1959 6 133 100
1970 7 194 300
1979 8 142 200
1989 8 972 300
2002 10 383 000
2010 10 563 038

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Moskwa jest najbogatszym i najbardziej dynamicznie rozwijającym się miastem w całej Rosji, na które przypada ok. 15% krajowej wartości PKB. Wraz z deindustrializacją miasto przekształca się w wielkie centrum handlowo-usługowe z rozwiniętym sektorem bankowo-finansowym, rozbudowanym handlem hurtowo-detalicznym, pośrednictwem handlowym, przemysłem rozrywkowym i hotelarstwem. W Moskwie zarejestrowane są liczne tzw. monopole surowcowe (np. Gazprom, Transnieft, Rostelkom) oraz międzynarodowe przedsiębiorstwa działające w Rosji, co przekłada się na znaczące dochody miasta. Znaczącym źródłem pozyskania środków finansowych jest też budżet państwa. W rankingu miast światowych miesięcznika „Forbes” Moskwa zajęła w 2011 po raz kolejny pierwsze miejsce pod względem liczby mieszkających w nich miliarderów (79 osób)[5].

Rozwój gospodarczy miasta w ostatnich latach wiąże się z jego dynamiczną rozbudową i przebudową. Wiele starych budynków, w szczególności bloki mieszkalne z lat 50. i 60., tzn. „Chruszczowki” czy też „Chruszczoby” jest systematycznie wyburzanych i zastępowanych przez nowoczesną architekturę. Niekiedy burzy się jednak także obiekty zabytkowe a zastępują je budynki kontrowersyjne z punktu widzenia architektonicznego. Przykładem takiego działania jest renowacja XIX-wiecznego kompleksu budynków „Sriednie Torgowyje Riady” przy placu Czerwonym, naprzeciw Cerkwi Wasyla Błogosławionego. Pod koniec 2006 wyburzono wewnętrzną część zabytkowego zespołu. W tym samym roku zburzono także położony nieopodal gigantyczny Hotel Rossija z lat 60. Na jego miejscu ma powstać nowoczesne centrum handlowe. Z modernizacją architektury miasta wiąże się także kontrowersyjny proces wysiedlania uboższych mieszkańców z centralnych i prestiżowych dzielnic.

Panorama Moskwy ze Wzgórz Worobiowych
Panorama Moskwy ze Wzgórz Worobiowych

Architektura wysokościowa[edytuj | edytuj kod]

 Osobne artykuły: Lista najwyższych budynków w Moskwie i Moskiewskie Międzynarodowe Centrum Biznesowe.

Symbolem architektonicznego renesansu Moskwy są wznoszone w ostatnich latach nowoczesne wieżowce (między innymi Wieża Federacji, w latach 2014–2017 najwyższy budynek w Europie). Oprócz realizacji nowoczesnych biurowców i apartamentowców po 1990 odbudowano szereg zabytków zburzonych w latach socjalistycznych, z których najbardziej znanym jest sobór Chrystusa Zbawiciela.

Koszty życia[edytuj | edytuj kod]

Wraz z rozwojem gospodarczym miasta i ciągłym napływem do niego inwestorów oraz nowych mieszkańców systematycznie rosną w Moskwie koszty życia. Ceny mieszkań od wielu lat mają tendencję wzrostową i osiągają w centrum miasta wysokości porównywalne z największymi metropoliami światowymi. W rankingu miast światowych pod względem kosztów życia cudzoziemców firmy Mercer Human Resources Consulting z 2006 Moskwa zajęła pierwsze miejsce jako najdroższe miasto świata. Ocena ta jest jednak często krytykowana, a nie ulega jednocześnie wątpliwości, że koszty życia dla osób niekorzystających ze specjalnych instytucji dla nieznających języka rosyjskiego pracowników przedsiębiorstw zagranicznych są znacznie niższe. Hogg Robinson Group w swoim rankingu kosztów pokojów hotelowych umieściła w 2008 Moskwę także na pierwszym miejscu jako najdroższe w tym zakresie miasto świata[potrzebny przypis].

Nauka i oświata[edytuj | edytuj kod]

Moskwa jest najważniejszym ośrodkiem naukowym w Rosji. Tu swoją główną siedzibę ma Rosyjska Akademia Nauk i jej liczne instytuty. W Moskwie znajduje się także największe skupisko wyższych uczelni w kraju. Wśród 60 uczelni państwowych o statusie uniwersytetu do najważniejszych należą:

 Z tym tematem związana jest kategoria: Uczelnie w Moskwie.

Transport[edytuj | edytuj kod]

 
Ulica Kosygina, na pierwszym planie most Łużnicki

W Moskwie zarejestrowanych jest ok. 2,5 mln samochodów. Niedostosowana do takiej ilości pojazdów sieć drogowa miasta jest notorycznie przeciążona. Podstawą jej struktury są obwodnice: począwszy do okalającego ścisłe centrum „Pierścienia Bulwarowego” (Bulwarnoje Kolco), poprzez „Pierścień Sadowy” (Sadowoje Kolco) wyznaczający granice śródmieścia, następnie zakończony w 2004 „Trzeci Pierścień Transportowy” (Trietje Transportnoje Kolco) a skończywszy na wielkiej obwodnicy miasta znanej pod nazwą MKAD. W budowie znajduje się już „Czwarty Pierścień Transportowy”.

Systemem rozbudowanej naziemnej komunikacji miejskiej zarządza Mosgortrans (Мосгортранс), w skład którego wchodzą:

  • sieć linii tramwajowych (od 1899)
  • sieć linii autobusowych (od 1908)

Ponadto w latach 1933–2020 w Moskwie kursowały trolejbusy.

Transport publiczny uzupełnia duża liczba mikrobusów znanych jako Marszrutki kursujących wzdłuż linii autobusowych i tramwajowych. Największą liczbę pasażerów transportu autobusowego obsługuje Centralny Dworzec Autobusowy[18].

Metro[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Metro w Moskwie.

Ważnym środkiem transportu w Moskwie jest metro. Pierwszą linię moskiewskiego metra uruchomiono w 1935, a składają się na nie: 200 stacji, 12 linii i torowiska o łącznej długości 333 km.

 
Metro <<Москва>>

Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Transport kolejowy w Moskwie.

W mieście znajduje się dziewięć dużych dworców kolejowych obsługujących pociągi z poszczególnych kierunków: Dworzec Białoruski, Dworzec Kazański, Dworzec Kijowski, Dworzec Kurski, Dworzec Leningradzki, Dworzec Pawelecki, Dworzec Ryski, Dworzec Sawiołowski i Dworzec Jarosławski

Transport lotniczy[edytuj | edytuj kod]

Porty lotnicze Moskwy:

oraz kilka mniejszych lotnisk, m.in. Bykowo (Быково), Ostafiewo (Остафьево).

Sport[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Sport w Moskwie.

W Moskwie działa wiele klubów sportowych (posiadających kilka sekcji różnych dyscyplin sportowych), w tym CSKA Moskwa, Dinamo Moskwa, Lokomotiw Moskwa, Spartak Moskwa, Torpedo Moskwa. Na Łużnikach znajduje się pałac sportu. Rozgrywano tu Mistrzostwa Świata w Łyżwiarstwie Figurowym 2005, Letnie Igrzyska Olimpijskie 1980, Finał Ligi Mistrzów 2008, Mistrzostwa Świata w Gimnastyce Artystycznej 2010. W 2013 miasto gościło lekkoatletyczne mistrzostwa świata. Corocznie rozgrywany jest tutaj także tenisowy turniej Kremlin Cup. W 2018 roku odbywały się Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej.

Wybrane cerkwie i sobory[edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ The History of Moscow, 17 maja 2006 [dostęp 2017-04-10][zarchiwizowane z adresu 2006-05-17].
  2. ↑ The Moscow City Government, 23 sierpnia 2011 [dostęp 2017-04-10][zarchiwizowane z adresu 2011-08-23].
  3. ↑ Skocz do:a b c Оценка численности постоянного населения на 1 января 2020 года и в среднем за 2019 год [dostęp 2020-10-16].
  4. ↑ Mercer’s 2009 Cost of Living survey highlights.
  5. ↑ Skocz do:a b Karolina Baca: W Moskwie więcej miliarderów niż w Nowym Jorku. rp.pl. [dostęp 2011-06-04].
  6. ↑ Top 10 Billionaire Cities.
  7. ↑ Moscow, Russia – climatebase.ru.
  8. ↑ Климат Москвы – pogodaiklimat.ru.
  9. ↑ Alexander M. Martin. The Response of the Population of Moscow to the Napoleonic Occupation of 1812 // The military and society in Russia: 1450-1917. Edited by Eric Lohr and Marshall Poe. (History of warfare. – Vol. 14.). – Leiden: Brill, 2002. – PP. 469–489.
  10. ↑ The Pushkin State Museum of Fine Arts. The Memorial Apartment of Svyatoslav Richter.
  11. ↑ Терророзащитники // Спецназ России.
  12. ↑ Н. П. Патрушев «Тайна Андропова» // Российская газета, 15 июня 2004.
  13. ↑ Spis ofiar zamachu w metrze moskiewskim w 2010.
  14. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года, Федеральная служба государственной статистики [dostęp 2014-12-15] [zarchiwizowane zadresu 2014-08-02] (ros.).
  15. ↑ Москва, до востребования, Редакция „Российской газеты” [dostęp 2014-12-15] [zarchiwizowane z adresu 2014-07-28] (ros.).
  16. ↑ Собянин: в Москве насчитывается около 900 тыс. трудовых мигрантов, ТАСС [dostęp 2014-12-15] [zarchiwizowane z adresu2014-12-15] (ros.).
  17. ↑ Приложение 5. Национальный состав населения по административным округам города Москвы, Федеральная служба государственной статистики [dostęp 2014-12-15] [zarchiwizowane zadresu 2014-12-15] (ros.).
  18. ↑ НОВОСТИ НЕДВИЖИМОСТИ – Эта новость устарела и была удалена, kvartirant.ru [dostęp 2016-09-19].
  19. ↑ Официальный сайт города Алматы: Города-побратимы.
  20. ↑ Moscow and Rejkjavik sister cities. (ang.).
  21. ↑ Twinning Cities: International Relations. Municipality of Tirana. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]